KAZ 1 урок Финансовая грамотность

ru

KZ

1-сабақ

Кредиттік тарих және кредиттік рейтинг жайлы толық ақпарат беремі

Бұл курс ҚНРДА бастамасымен жасалды

Бұл «Қаржыға қатысты көзқарасты жаңарту» жобасының алғашқы сабағы, бұл жобада біз инвестициялар және қаржы жөніндегі сарапшы Әсел Әуелбековамен бірге қаржылық ой-танымымызды жетілдіреміз. Кредиттерден бастаймыз.

Кредиттік бюро мынадай мәліметтерді жинайды:

Сонымен бірге, мынадай ақпаратты береді:

Дербес кредиттік есеп (ДКЕ) — барлық операциялар туралы егжей-тегжейлі мәлімет;
Дербес кредиттік рейтинг (ДКР) — сіздің «сенімділігіңізді бағалау»;
Мониторинг, алаяқтықтың жолын кесу мен нарық сараптамасымен айналысады.

қарызыңыз
төлем мерзімін кешіктіру
қайта құрылымдау
қарызды коллекторға беру туралы

Қазақстанда екі бюро бар:
1. Мемлекеттік кредиттік бюро;
2. Бірінші кредиттік бюро.

Бұл орын — кредиттік бюро.

Банктер, микроқаржы ұйымдары (МҚҰ) және коллекторлар сіздің қарыздарыңыз туралы барлық ақпаратты жіберетін орын бар деп елестетіңіз. Онда барлығы: қарызға қатысты жақсы ақпарат та, мәселе де жазылып, жинақталып, сақталады.

АЛДЫМЕН КредитТІК БЮРО ДЕГЕН НЕ ЕКЕНІН ТҮСІНІП АЛАЙЫҚ

Бұл оңай. Оны мына жерден тексеруге болады:

egov.kz,

1cb.kz

Кеңес: Хабардар болу үшін жылына кемінде бір тексеріп қойыңыз.

Тегін: Бір жылда 1 рет (заң бойынша)
Ақылы: Бір жылда екінші рет сұратсаңыз: ~400₸

⏱ Кредитіңізді бұрын жауып қойған болсаңыз да, ақпарат 5 жылға дейін сақталады.
Қорытынды: қаржылық тәртіпті ұзақ уақыт бойы сақтау өте маңызды.

✅ Кредит тарихы жақсы болса

Қарыз беру мүмкіндігі жоғары

❌ Ал егер кредиттік тарих нашар болса:

Қарыз берілмейді

Елестетіп көріңізші, сіз көлік немесе ипотекаға кредит алғыңыз келеді. Банк алдымен сіздің өтінішіңізге емес, тарихыңызға қарайды.

КРЕДИТтік тарихты қалай тексеруге болады?

Кредиттік тарих не үшін қажет?

Мәлімет үнемі жаңартылып отырады. Бұл банктерге сіздің қазіргі қаржылық жағдайыңызды бағалауға және алаяқтық кредиттің алдын алуға көмектеседі.

Есепте барлығы анық беріледі, алғаш рет кредит алған немесе жәй ғана өтініш берген сәттен бастап:

Мақұлдау
Кредиттің берілмеуі
Жаңа кредиттер
Жабылған кредиттер
Кешіктірілген күндер

неге кредиттік тарихты тексеріп отыру маңызды?

МІНЕ, ЖИІ КЕЗДЕСЕТІН ҚАТЕЛЕР:

❌ Жабылған кредит әлі төленбеген деп көрсетіледі
❌ Сіз рәсімдемеген кредит болуы мүмкін
❌ Төлем жасалды, бірақ, қаржы есептелмеген (2+ апта)

Қарызды жауып тастасаңыз да, кредиттік тарихыңызда қателер кездесуі мүмкін. Иә, бұл мүмкін. Бірақ алаңдаудың қажеті жоқ!

КредитТІК тарихЫҢЫЗДА қате болса, не істеу керек?

3-қадам: нәтижесін тексеру

2-қадам: Мәліметті жариялаған дерекөзбен байланысу. Сонымен қатар, мына ҰЙЫМДАРҒА ДА ХАБАРЛАСУ керек:

1-қадам: Жоққа шығару туралы өтініш беру КЕРЕК. Оны былай беруге болады:

Егер әлі де түзетілмеген болса, түзетуді талап етіңіз! Қайтадан өтініш беріп, жаңа дәлелдер ұсыныңыз.

2-3 аптадан кейін кредит туралы жаңартылған есеп сұратыңыз және қателік жөнделді ме, тексеріңіз.

Дәлел ретінде көрсету қажет:

Төлемдер;
Кредиттің жабылғаны туралы анықтама;
Хаттар;
Қосымшадан жасалған скриндер.

Банк;
МҚҰ;
Коллекторлық агенттік.

Өтініш бере салысымен, Бюро мәлімет көзіне сұраныс жолдайды. Сұранысты өңдеу мерзімі: 15 жұмыс күніне дейінгі кезеңді құрайды.

Егер осындай қате тапсаңыз, не істеу керегін рет-ретімен қарастырайық.

Кредиттік бюро арқылы (онлайн)
Fingramota.kz сайты арқылы

Оны қалай түзетуге болады?

⚠️ Дегенмен, ДКР 900 ≠ 100%

Алайда жоғары ДКР бәрібір артықшылық болып есептеледі:

Кредит алу мүмкіндігін жоғарылатады

Неге? Өйткені әр банк пен микроқаржы ұйымында қарыз алушыны бағалаудың өз жүйесі бар. Олар әр түрлі көрсеткішті негізге алып, түрлі алгоритмді пайдаланады.

Автоматты балл түрінде есептеледі. Кредиттік тарих жайлы мәлімет негізінде түзіледі. ДКР құны=100₸.

ДКР — бұл кредиттік тәртібіңіздің сандық индикаторы. Жалпақ тілмен айтқанда «сіздің бағаңыз». Ол сізге кредит бере ме, жоқ па, соған әсер етеді.

📊 Баллдардың әсер ету үлгісі

ДЕРБЕС КРЕДИТТІК РЕЙТИНГ (ДКР) дегеніміз не?

Төлеу мүмкіндігі (ресми кіріс, табыс)
Отбасылық жағдай
Жұмыс өтілі
Білім деңгейі
Жұмыс істейтін саласы
Басқа факторлар

2. Сонымен қатар, банктер сіз туралы қосымша мәліметтерді де қарайды. Олардың есепке алатыны:

Қысқаша айтсақ: қарыз алушы ретіндегі әрекеттеріңіз. Әр қадам — оң немесе теріс.

🚨 Ең жаманы: 90 күннен аса кешіктіру = кредит берушілер үшін «қызыл» белгі

Кез келген кешіктіру = баллды төмендетеді
Кешіктіре берген сайын → рейтинг те төмендей береді
Ал жиі кешіктірген сайын → одан әрі құлдырайды

1. Ең бастысы - ол төлем тәртібі. Мәселен, төлемді кешіктірсеңіз, ол:

РЕЙТИНГіңізге не әсер етеді?

Нәтижесінде: ❌ Кредит бермейді. Себебі ай сайынғы төлем айлықтың 50%-ынан асып кетіп тұр.

Ал енді айына 130,000 ₸ төлейтіндей автокредит алғыңыз келсе, сізге бермейді. Неге? Өйткені бәрін қосса, борыш жүктемесі: 240,000 ₸ + 130,000 ₸ = 370,000 ₸ (74%) болады.

Екеуін қосқанда: 40,000₸ + 200,000₸ = 240,000₸ (48%)

Айлық кірісіңіз = 500,000₸
Бірақ сіздің айына 40,000₸ бөліп төлеуіңіз бар. Ипотека: айына 200,000₸.

Мәселен, автокредит алатын болдыңыз.

Сіздің барлық кредитіңіз бойынша төлем кірістің 50%-ынан аспау керек.

Рейтингіңіз тамаша болса, кредитті сөзсіз беру керек сияқты, бірақ, банк сізге бермеді: «Сізде БЖК тым жоғары!». БЖК – бұл жалақының кредит, бөліп төлеу және кредиттік карталарды өтеуге кететін бөлігі.

БЖК-Ның басты ережесі:

Борыш жүктемесінің коэффициенті (БЖК)
дегеніміз не?

Коммуналдық қызметті де тұрақсыз төлеу кредиттік тарихыңызға әсер ететінін есте сақтаңыз!

4. Шағын кредиттерді жабыңыз, басыңыздағы кредит санын азайтыңыз

3. Ескісін жабуға жаңа кредит алмаңыз

2. Міндетті емес заттарды бөліп төлеуге алудан бас тартыңыз

1. Кредиттік картадағы лимитті төмендетіңіз

2-қадам: қарыз ауыртпалығын 50%-ға дейін (не одан төмен) түсіру

Кешіктірілген төлемдер тоқтатылған кезде, рейтинг төмендеуді тоқтатады және баяу қалпына келе бастайды.

Жақсы рейтинг – бұл «мінсіз қарыз алушылар» туралы емес. Бұл тұрақтылық, тәртіп және аз ғана уақыт. Төменде кредиттік тарихты жақсартудың қарапайым және нақты стратегиясы берілген.

✅ Мойныңыздағы мөлшері аз қарыздың бәрін жабыңыз, соның ішінде бөліп төлеу де бар;
✅ Тұрақты түрде төлем жасаңыз;
✅ Күнтізбеге төлем күнін белгілеп қойыңыз.

1-қадам: Кешіккен төлемдерді жабу

Рейтингті қалай жақсартамыз?

Төлем тәртібін бұзбаңыз
Рейтинг біртіндеп өседі
Жаңа тәртіп ескі қателерді түзетеді

3-кезең: Қалпына келТІРУ (12 ай)

БЖК-ны 50%-ға дейін төмендетіңіз
Шағын кредиттерді жабыңыз
Уақтылы төлем жасап отырыңыз

2-кезең: Оңтайландыру (3-6 ай)

Барлық кешіктірген төлеміңізді жабыңыз
Барлық кредитті уақытында төлей бастаңыз
Жаңа кредит алмаңыз

1-кезең: Тұрақтандыру (0-3 ай)

Кредит тарихы жақсарады
Рейтинг нысаналы деңгейге жақындайды
Тиімді ұсыныстар пайда болады

4: ӨСУ (12+ ай)

Кешіктірілген төлем жабылған соң не істейсіз?

❌ 2-аңыз: «кредит алмасаңыз, тарихыңыз МІНСІЗ болады»

❌ 3-аңыз: «Барлық кредитті ЖАПСАҢЫЗ, рейтинг бірден көтеріледі»

❌ 4-аңыз: «төлемді аздап кешіктіру әсер етпейді»

❌ 5-аңыз: «Жақсы КРЕДИТТІК тарихты сатып алуға болады»

Шындық: Кредиттік тарих 5 жыл сақталады, оны өшіру мүмкін емес

Шындық: Тарихтың болмауы = ол да қиындық (бағалай алмайды)

Шындық: Рейтинг біртіндеп қалпына келеді, оған уақыт қажет

Шындық: Әрбір кешігу әсер етеді, аз ғана уақыт кешіктірілсе де

Шындық: Кредиттік тарих тәртіпке байланысты, оны сатып алуға болмайды
Кредиттік тарихыңыз = қаржылық беделіңіз

❌ 1-аңыз: «Тарихты өшіріп тастауға болады»

Кредиттік тарих жайлы аңыздар

Әрі қарай оқу

1-сабақ | 7 мин

Кредит тарихы: бұзып алмау және жақсарту жолдары

Өту

2-сабақ | 5 мин

Микроқаржы ұйымдары: қарызды саналы түрде алған жөн

Өту

3-сабақ | 7 мин

Қаржы ұйымдары: кімге сенуге болады?

Өту

4-сабақ | 7 мин

Қаржы пирамидасын қалай анықтауға болады?

Өту

5-сабақ | 7 мин

Банк немесе микроқаржы ұйымы құқықтарыңызды бұзса, не істеу керек?

Өту

6-сабақ | 7 мин

Алаяқтардың арбауына түспеу жолдары: кең таралған 5 схема

Өту

7-сабақ | 7 мин

«Жеңіл ақша» мен оның бағасы: дроппер болудың қаупі

Өту

8-сабақ | 7 мин

Қаржылық жоспар құруды неден бастаған жөн?

Өту

9-сабақ | 7 мин

Ақшаны қайда және қалай сақтау керек?

Өту

10-сабақ | 7 мин

Қорқыныш пен хайпсыз инвестиция

Өту

Жоба ҚНРДА
қолдауымен жасалды

I'm available for business trips to other cities for projects lasting a month or longer.